Alergia kontaktowa to alergia skórna, która pojawia się w momencie kontaktu z alergenem. Przedmiotów uczulenia może być bardzo dużo. Najczęściej są to: nikiel, chrom, metale, sierść zwierząt, kurz, kosmetyki zawierające konserwanty i silne środki zapachowe, lateks, wszelkiego rodzaju barwniki. Cechą charakterystyczną jest pojawienie się zaczerwienienia, pęcherzyków skórnych lub grudek wysiękowych, złuszczanie naskórka, lekki obrzęk oraz intensywne swędzenie miejsc podrażnionych. Taka reakcja uczulająca może pojawić się w dowolnym miejscu na naszej skórze. Bardzo często skóra wysusza się i łuszczy. Alergia kontaktowa pojawia się kresowo, po czym znika, rządząc się swoimi prawami. Prawie na pewno jednak powróci, przy kolejnym kontakcie z alergenem. Jeśli zauważysz wymienione objawy, skontaktuj się ze swoim dermatologiem i rozpocznij leczenie jak najszybciej. Leczenie będzie długie ale jest konieczne. Nie leczona alergia kontaktowa-szczególnie na skórze twarzy i głowy po kilku latach przeradza się w poważniejsze problemy skórne, w tym także trądzik różowaty, którego pozbycie się trwa jeszcze dłużej.
Ze względu na przebieg schorzenia, wyprysk (eczema) przebiegać może jako:
• Wyprysk ostry lub
• Wyprysk przewlekły
Wyprysk ostry zwykle przebiega w kilku fazach. W fazie pierwszej – rumieniowo-obrzękowej pojawia się rumień z obrzękiem skóry w miejscu narażonym na kontakt z alergenem. Następna jest faza wysiękowa, gdzie dochodzi do erozji powierzchni skóry i sączenia. W fazie strupienia wydzielina sącząca się z nadżerek zasycha na powierzchni skóry tworząc strupy. Następnie ma miejsce stopniowe oddzielenia i złuszczenia uszkodzonych warstw naskórka. Ostatnia jest faza gojenia, gdzie utrzymuje się rumień w miejscu wcześniejszych ostrych zmian zapalnych.
Obraz kliniczny wyprysku przewlekłego znacznie różni się od wyprysku ostrego. Przy długotrwałej ekspozycji na alergen skóra staje się pogrubiała, zaczerwieniona i łuszcząca się.
Przewlekłe alergiczne kontaktowe zapalenie skóry może być kontynuacją zapalenia ostrego, jednak nie zawsze musi być poprzedzone fazą ostrą. Przewlekły stan zapalny podtrzymywany jest przez powtarzany kontakt z alergenem.
W zależności od mechanizmu wywołania zmian skórnych wyróżniamy:
· Alergiczny wyprysk kontaktowy
· Niealergiczny wyprysk kontaktowy (z podrażnienia)
Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia występuje po przewlekłym narażeniu na łagodne działanie drażniące takie jak np. detergent (przewlekłe kontaktowe zapalenie skóry), jak i po krótkim narażeniu na silne działanie drażniące, takie jak np. kwas (ostre kontaktowe zapalenie skóry). Objawy przewlekłego kontaktowego zapalenia skóry z podrażnienia obejmują zwykle suchość skóry, rumień i łuszczenie. Po ekspozycji na czynniki silnie drażniące zwykle pojawia się intensywny rumień, obrzęk i pęcherze. Później mogą tworzyć się łuski.
Uszkodzenie skóry przez czynniki drażniące powoduje jej zwiększoną wrażliwość. Z tego powodu zapalenie skóry z podrażnienia i alergiczne zapalenie skóry często współistnieją ze sobą.
Alergiczny wyprysk kontaktowy rozwija się w wyniku reakcji alergicznej typu komórkowego
Najczęstsze czynniki wywołujące odczyny alergiczne to:
• Chrom – skóra, zapałki, popiół, barwniki do materiałów, proszki do prania, farby wodne, oleje
• Nikiel i kobalt – ozdoby, guziki, suwaki, podwiązki, klamki, armatura łazienek i kuchni
• Guma- obuwie, ubrania, rękawice, kable
• Barwniki- farby do włosów i rzęs, kosmetyki, ubrania, futra
• Formalina- ubrania, niektóre szampony i kosmetyki
• Tworzywa sztuczne
• Kosmetyki zawierające różnego rodzaju substancje
Czynniki ryzyka
• Wiek. Młodsze osoby są bardziej podatne na alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, ponieważ układ odpornościowy młodszej osoby jest bardziej podatny na nadmierną reakcję niż układ odpornościowy osoby starszej.
• Powtórna ekspozycja. Pierwsze narażenie nie zawsze powoduje pojawienie się objawów. W przypadku alergicznego kontaktowego zapalenia skóry skóra osoby często mają kontakt z alergenem przez wiele lat, zanim pojawi się reakcja. Łagodne czynniki drażniące, takie jak detergent, wymagają częstej ekspozycji, aby spowodować kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia.
• Zawód. Ludzie pracujący w niektórych zawodach mają znacznie wyższe ryzyko zachorowania na kontaktowe zapalenie skóry. Pracownicy służby zdrowia, fryzjerzy, ludzie zajmujący się żywnością, barmani i mechanicy – to tylko kilka grup zawodowych mających zwiększone ryzyko.
• Płeć. Kobiety mają nieco wyższe ryzyko zachorowania na kontaktowe zapalenie skóry.
• Środowisko. Ekstremalne ciepło i zimno, a także bardzo wilgotne i bardzo suche środowisko zwiększają ryzyko.
W diagnostyce alergicznego kontaktowego zapalenia skóry wykorzystuje się testy płatkowe.
Leczenie wyprysku kontaktowego:
Niezwykle istotne jest unikanie substancji powodujących podrażnienie lub alergię - pacjent musi unikać przyczyny. Unikanie wszystkich substancji, które mogą wywołać zaostrzenie, może być trudne - jeśli nie niemożliwe - gdy osoba napotka te substancje w miejscu pracy. Dermatolodzy zwykle pomagają swoim pacjentom opracować strategię obchodzenia się z ekspozycją na alergeny i środki drażniące. Może to obejmować stosowanie kremu barierowego, noszenie rękawiczek. Leczenie obejmuje stosowanie środków zmiękczających skórę i nawilżających często w ciągu dnia, przyjmowanie doustnego leku przeciwhistaminowego w celu zmniejszenia świądu oraz stosowanie miejscowego kortykosteroidu lub inhibitora kalcyneuryny w celu zmniejszenia stanu zapalnego. W cięższych przypadkach można zastosować zabiegi fototerapii w celu stłumienia nadmiernej odpowiedzi immunologicznej. Jeśli dojdzie do infekcji, konieczne są antybiotyki. Jeśli kontaktowe zapalenie skóry utrzymuje się pomimo leczenia, przez krótki czas można zastosować doustne lub iniekcyjne kortykosteroidy w celu opanowania stanu zapalnego.